Trưởng dưỡng tâm từ bi

“Con người tâm tạo mà ra

Nghĩ sao nên vậy chính ta tạo mình

Cảnh giới cũng bởi tâm sinh

Việc làm, lời nói với tâm an lành

Hạnh phúc theo sát bên mình

Như hình với bóng, một ly không rời”

~ Đức Phật

Trong các mục tiêu cuộc sống, bạn cần đặt việc trưởng dưỡng tâm lên hàng cao nhất. Thành quả của việc rèn luyện, phát triển tâm thật tuyệt vời. Nó giúp bạn luôn yêu đời, ham học hỏi và tràn đầy nhiệt huyết. Bạn muốn tích lũy thêm hiểu biết, được mở mang tri kiến và trưởng thành hơn qua mỗi ngày. Với hành trang này, bạn có thể giải quyết mọi việc với trí tuệ và sự tập trung sáng suốt. Khi đói, hương vị thức ăn bỗng trở nên hấp dẫn, chúng ta trở nên nhạy cảm hơn với mùi vị. Tâm của bạn cũng vậy, nó cần được đặt trong trạng thái hứng khởi, luôn sẵn sàng tiếp nhận kiến thức và hiểu biết mới. Và rồi, khi đã biết việc mình cần làm, bạn phải dồn tâm trí cho công việc đó một cách tập trung không sao nhãng. Quán chiếu, quyết định và hành động là cốt tủy của việc đào luyện tâm giúp bạn tự chủ dẫn dắt cuộc sống của mình. Tâm phân tán, mất phương hướng sẽ khiến bạn lăng xăng chạy theo dòng suy tư miên man vô định. Trong khi tâm chính niệm đầy hứng khởi sẽ giúp ta nhẹ bước thảnh thơi mà vững chãi, cho phép ta an trụ tâm vào bất cứ công việc hành động nào với sự sáng rõ tỉnh thức.

Tâm an định, cho dù chỉ trong một vài phút, sẽ mang đến cho bạn cơ hội để tri ân cuộc sống. Vẻ đẹp cuộc sống bỗng hiển lộ đầy đủ cho ta ân hưởng. Vào lúc này, niềm tri ân cuộc sống của chúng ta đang bị vùi lấp dưới sức nặng của những lo toan, suy tính, vọng tưởng. Thân tâm ta bị chi phối quấy rầy đến nỗi không có thời gian để ngồi tĩnh lại. Nhưng với một chút tĩnh lặng, dòng chảy tâm thức sẽ trở nên hiền hòa, chúng ta sẽ có thể lắng nghe những mong mỏi từ sâu thẳm tâm hồn và tìm ra giải pháp khiển trừ các chướng ngại trên con đường tìm cầu hạnh phúc an lạc. Tâm an định sẽ tạo ra khoảng không gian, cảm giác rộng mở, giúp ta được trở về với chính mình và bắt đầu nhìn thế giới xung quanh với sự hiểu biết chân thực.
 

“Hãy để những đám mây vọng tưởng hòa tan vào bầu trời bản tâm bao la”

~ Đức Milarepa

Tự tính của tâm ta là trong sáng thuần khiết và có khả năng chiếu rọi, là thực tại mà Phật tử chúng ta gọi là “Phật tính”, một thuật ngữ để chỉ tới sự giác ngộ. Đây là Chân lý Vũ trụ vốn không thuộc riêng tôn giáo nào. Nếu khi trước bạn vẫn thường nghĩ Phật là đối tượng nào đó tồn tại bên ngoài, thì bây giờ bạn nên nhìn lại bằng nhãn quan thanh tịnh để nhận ra Phật luôn có sẵn bên trong mỗi người.

Có hai loại Bồ đề tâm: Thứ nhất là tâm thanh tịnh hay là Bồ đề tâm nguyện. Bồ đề tâm nguyện soi sáng cho bạn trên đường đời, giúp bạn nhận ra mình thực sự có thể tạo nên biến đổi, góp phần xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn theo cách của riêng bạn. Không có Bồ đề tâm nguyện, làm sao bạn có thể hướng tới giác ngộ?

Loại thứ hai là tâm thành tựu hay là Bồ đề hạnh, đây là “tâm thực hành”, nhờ động cơ Bồ đề tâm nguyện, bạn quyết tâm thực hiện hành trình hướng thiện vì lợi ích của hết thảy hữu tình.

Hiện tại, chúng ta đang rèn luyện để dần thực chứng về tự tính của tâm. Thông thường, chúng ta không thực sự chú tâm khi đọc hay lắng nghe điều gì, nó chỉ lướt qua đầu chúng ta trong thoáng chốc. Chúng ta thậm chí không biết mình đang nghĩ gì. Khi bắt đầu hiểu và trân trọng bản thân, chúng ta sẵn sàng đón nhận bất kể điều gì xảy đến và mọi trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày sẽ trở thành giáo pháp. Dưới lăng kính giáo pháp và trải nghiệm của tâm giác tỉnh, thế giới sự vật hiện tượng xung quanh ta sẽ bừng sáng trong từng chi tiết và trở nên sinh động hơn bao giờ hết. Bài học thực tế từ cuộc sống hàng ngày sẽ thực sự thấm dần khi ta biết cởi mở và thư giãn tâm mình.

Lời thệ nguyện

Bây giờ khi đã bắt đầu trưởng dưỡng sự chú tâm, điều quan trọng là bạn hãy luôn tâm niệm giúp đỡ người khác. Điều này sẽ giữ động cơ của bạn thanh tịnh và chỉ cho bạn con đường đạo chân chính. Có nhiều cách giúp đỡ khác nhau tùy theo căn cơ của từng người. Theo triết lý nhà Phật, có ba loại động cơ chính:

- Thứ nhất là bạn muốn chứng đạt giác ngộ vì lợi ích của hết thảy chúng sinh. Theo nghĩa này, các bậc giác ngộ là những bậc đã thành tựu sự nghiệp tu tập và phát nguyện tận dụng toàn bộ tâm sức của mình thông qua các phương tiện thiện xảo, để mang lại hạnh phúc và giảm bớt khổ đau cho chúng hữu tình.

- Thứ hai là những người có thể gọi là “người mục đồng”. Trước tiên bạn muốn cứu giúp người khác chứng đạt giác ngộ và sau đó bạn cũng viên mãn. Giống như người chăn cừu tìm được nơi trú ẩn an toàn cho bầy cừu, khi đó họ mới có thể yên tâm. Đây là những người luôn quan tâm đến người khác với tình yêu thương và lòng bi mẫn bao la.

“Khi cứu sống một người, bạn đã cứu cả thế giới”

~ Ngạn ngữ Tây Tạng

- Loại động cơ thứ ba là người muốn chứng đạt giác ngộ cùng những người khác, đồng thời với họ, không đến trước cũng chẳng tới sau. Họ cũng giống như người hoa tiêu chèo lái một con tàu vượt qua hiểm nguy gian khó. Họ sẽ không đi trước hoặc giúp hành khách trước rồi mới giúp mình. Tâm nguyện của họ là muốn tất cả cập bến Giác cùng một lúc.

Vậy bạn là kiểu người nào? Bạn muốn hoàn thiện kỹ năng kiến thức bản thân để có thể giúp đỡ người khác? Là người có xu hướng hy sinh lợi ích bản thân để quan tâm, dẫn dắt che chở mọi người hay thành viên xuất sắc có thể tạo nên sự cộng hưởng tích cực lớn lao cho cộng đồng?

Suy nghĩ về cách hỗ trợ người khác trong khả năng tốt nhất của mình là bước quan trọng trên con đường tu tập. Thông thường, chúng ta có xu hướng ưu tiên những gì có lợi cho bản thân. Ngay cả khi đã giúp đỡ một người, chúng ta cũng thường mong nhận lại điều gì đó. Tuy nhiên, chúng ta phải luôn luôn tỉnh giác, quan sát tâm và động cơ của mình. Nếu động cơ đúng đắn thì nguồn năng lượng chúng ta truyền tới người khác mới thực sự tích cực.
 

“Vạn pháp duy tâm tạo”

~ Đức Phật

Tâm, cũng như mọi thứ khác, cần được chăm sóc đầy đủ mới có thể vận hành đúng đắn. Ví như bạn có một chiếc xe ô tô, lúc mới mua nó rất mới đẹp, nhưng nếu liên tục sử dụng mà không bảo trì, nó sẽ dần trở nên cũ hỏng. Tâm ta cũng như vậy, hàng ngày nó cần được thường xuyên kiểm soát. Nếu không cố gắng bảo trì thì dù nước sơn bên ngoài vẫn tốt, chiếc xe có thể hỏng hóc và sẽ kéo theo rất nhiều hệ lụy. Tương tự, nếu ta chỉ lo chăm chút cho thân tướng này mà quên trưởng dưỡng tâm, sau một thời gian, nó sẽ trở nên hỗn loạn, bất trị. Một khi tâm xao động, cuộc sống của bạn cũng sẽ bị rối ren. Khi tâm bạn lo lắng, tất cả mọi thứ đều căng thẳng. Thay vì trốn chạy, hãy cố gắng hiểu thông điệp mà tâm gửi đến, việc nhận biết này chính là sự thực hành pháp. Đó là lý do vì sao chúng ta phải luôn quán sát, trưởng dưỡng tâm trí để không sa vào cạm bẫy của những bám chấp, sân hận, kiêu mạn và hiềm khích.
 

Trích ấn phẩm “Giác ngộ mỗi ngày” - Đức Pháp Vương Gyalwang Drukpa