Nếu đủ khôn ngoan để nắm bắt hiện tại, tương lai sẽ nằm trong tay bạn

Thời gian trôi quá nhanh. Hầu hết những gì ta dự định đều không xảy ra như kế hoạch. Chí ít cũng không xảy ra như mong muốn. Đây có phải là bức chân dung của cuộc đời mà ta đang sống.
Chúng ta vạch ra rất nhiều kế hoạch trong một lúc, mong đạt được điều này, thành tựu điều kia. Hầu hết trong mọi trường hợp, nếu để tâm suy xét kỹ, bạn sẽ thấy mọi thứ không xảy ra chính xác như kế hoạch và những mong cầu trước đó của mình trừ khi bạn là bậc thánh thần hay là người vô cùng may mắn. Đây là một bài pháp quan trọng về vô thường, và cũng là lý do tại sao tôi luôn khuyên rằng “Hãy sống trong hiện tại và sống chậm lại”.

Nắm bắt giây phút hiện tại

Tôi khuyên bạn hãy sống trong hiện tại không có nghĩa là bạn sẽ không có ngày mai. Do bản chất của luân hồi nên chúng ta sẽ luôn luôn bị đẩy về phía trước, trôi chảy liên tục không ngừng nghỉ. Chừng nào chúng ta nắm bắt được phút giây hiện tại, từng phút giây ta đang sống, càng nhiều càng tốt, thì đó đã là một thành tựu vĩ đại. Bởi lẽ, nếu chúng ta làm mọi việc với sự tỉnh giác, ý thức rõ ràng về những gì đang thực sự xảy ra trong phút giây này, thì đó là chúng ta đang giữ chính niệm hay đang thiền trong đời sống của mình.

Sống trong hiện tại là một bài thực hành về sự tỉnh giác. Bất cứ khi nào tỉnh giác, chúng ta sẽ có thể ý thức rõ ràng về mọi hành động, lời nói, suy nghĩ của mình. Vì chúng ta đều biết những hành động tiêu cực có thể đưa đến những kết quả tiêu cực trong đời sống này hoặc đời sau, nên nếu biết chú tâm trong hiện tại với hiểu biết này, chúng ta chắc chắn sẽ không đi sai đường. Không chỉ ngừng làm tổn hại người khác, chúng ta sẽ giúp đỡ mọi người, khiến người khác được hạnh phúc, và điều này cũng sẽ đem hạnh phúc đến với chúng ta. 

Nhiều người đến thỉnh cầu tôi chỉ dạy về thiền định. Tôi nói với họ rằng có rất nhiều phương pháp khác nhau, nhưng một trong những cách thiết thực nhất là tỉnh giác trong hiện tại với sự thấu hiểu rằng vô thường là bản chất của đời sống luân hồi. Nếu không có hiểu biết này, chúng ta sẽ sống một cuộc sống đầy bám chấp vô minh.

Bản chất của luân hồi là khổ đau, điều này đến từ việc chúng ta không thể giữ mãi những gì mình yêu thương và cũng không tránh được những gì mình ghét bỏ. Chúng ta luôn ở trong vòng tròn luẩn quẩn, chạy theo mọi thứ cả thiện và ác lẫn lộn, đắp đổi nhau. Nếu muốn xa rời khổ đau, bạn phải tìm cách xa rời vòng quay không ngừng nghỉ của luân hồi.

Tuân thủ nguyên tắc sống chậm

Tôi cảm thấy đôi khi chúng ta cần tách mình khỏi guồng quay hối hả của cuộc sống, để tạm nghỉ ngơi và nhìn ngắm xung quanh. Thời gian gần đây, tôi thường tranh thủ đi tàu hỏa từ nơi này tới nơi khác. Tôi muốn nói với bạn rằng đi tàu hỏa ở Ấn Độ là một trong những trải nghiệm tuyệt vời nhất. Hình thức du ngoạn chậm rãi này rồi cũng sẽ trở nên rất hiếm gặp trong thời gian tới. Khi những phát triển nhanh chóng thắng thế, và khi người ta ngày càng cần những hành trình chóng vánh, thì những chuyến hỏa xa chậm rãi, ồn ào nhưng thú vị và mang vẻ đẹp cổ kính mà người ta vẫn còn có thể thấy trên khắp đất Ấn này sẽ dần dần biến mất.

Trên một chuyến tàu, chúng ta có thể trải nghiệm rất nhiều thứ. Ta đi qua nhiều làng mạc, trò chuyện được với nhiều người, cảm nhận không khí của từng khoang và mua vài món đặc sản địa phương để thưởng thức mỗi khi tàu dừng bến tại các ga tỉnh lỵ.

Nói ngắn gọn, những chuyến tàu này như một lát cắt của đời sống Ấn Độ. Người ta làm việc hay học tập trên tàu. Có người thậm chí còn chơi bài hay đánh bạc. Còn nếu muốn tu tập, bạn có thể mang theo chuỗi tràng và Kinh sách để thực hành mà sẽ chẳng ai để ý hay gây phiền toái. Cho tới ngày nay, tôi vẫn rất thích đi những chuyến tàu này để quan sát cuộc sống xung quanh, ngắm nhìn mọi người làm gì, ăn gì, trò chuyện những gì và họ đang đi đâu. Có vô số hoạt động để mọi người có thể kết nối với nhau, và cũng có vô số cơ hội để ta kết nối.

Nhưng mọi thứ đang thay đổi theo thời gian. Ngày nay, chúng ta không thực sự kết nối với nhau - chúng ta bị lệ thuộc nhiều vào máy móc, những nút bấm, màn hình chạm và những nhận diện ảo để kết nối với mọi người, những người mà ta thậm chí chẳng có mối liên quan gì. Chúng ta chỉ kết nối trong thế giới ảo, không phải là kết nối thực sự. Tệ hại hơn là những kết nối ảo đó làm mất quá nhiều thời giờ và chi phối chúng ta đến mức ta chẳng còn thực sự kết nối với nhau nữa.

Đừng ngồi quá lâu với máy tính. Hãy cho mình thời gian và không gian để hòa nhập với thiên nhiên. Tự nhiên bên ngoài sẽ đưa bạn xích lại gần hơn với tự nhiên bên trong, hay bản chất tự nhiên sẵn có của chính bạn. Nếu luôn bận tâm hướng ra bên ngoài để tìm cầu hạnh phúc, bình an, tình yêu thương, sự may mắn, niềm hoan hỷ, bạn sẽ không bao giờ tìm thấy những điều này, bởi đơn giản là tất cả những phẩm chất đó vốn nằm trong chính bạn.

Nếu không thể trưởng dưỡng hay tìm thấy những phẩm chất tích cực bên trong chính mình, chúng ta sẽ luôn bị hoàn cảnh bên ngoài chi phối. Để có thể trưởng dưỡng những phẩm chất bên trong này, chúng ta cần sống chậm lại, lắng nghe nhiều hơn, nói ít hơn, để tâm hơn tới tiếng nói nội tâm, cũng như sống tỉnh giác hơn trong hiện tại, thay vì suy tưởng tới tương lai hay tiếc nuối quá khứ.
 

Sống chậm lại như những chú rùa

Ngày nay, rất nhiều người tâm sự với tôi rằng họ rất dễ nổi nóng, họ không thể có được sự bình yên trong tâm. Tâm trí chúng ta liên tục quay cuồng với nhiều ý nghĩ, tư tưởng, các kỳ hẹn, ngày đáo hạn, cái nọ nối tiếp cái kia. Như vậy, dù cho bạn không phải là người hay đôn đáo ngược xuôi, nhưng trong tâm, bạn là người suy nghĩ quá nhiều và điều đó đem lại cho bạn những sự căng thẳng không đáng có. Phần lớn thời gian, chúng ta hủy hoại những khả năng, phẩm tính của mình vì sự bất an đó. Bởi tâm bất an là kẻ thù của sự tự tin, nên tôi nghĩ thi thoảng ta nên dành thời gian để sống chậm lại như những chú rùa.

Hãy biết dành thời gian cho bản thân, đi những chuyến tàu chậm và sống thong thả lại. Khi đó, bạn sẽ có thể nhìn rõ, thấu suốt từng chi tiết cuộc sống với tâm trân trọng, biết ơn.

(Trích ấn phẩm: "Sống Trí Tuệ"

Tác giả: Đức Pháp Vương Gyalwang Drukpa

Drukpa Việt Nam biên soạn và phát hành 2/2019)